Pneumonia (Pulmonya)

Depinisyon ng Pulmonya

Ito ay isang impeksyon sa baga na sanhi ng bakterya, mikrobyo at mga parasite. Ito ay implamasyon ng alveoli sa baga.

Mga Senyales at Sintomas

* Ubo na may plema

* Lagnat

 * Mabilis na paghinga at kinakapos ng paghinga

*Panginginig o pagkaginaw

* Pananakit ng dibdib

* Mabilis na pagtibok ng puso

* Panghihina

* Pagsusuka

* Pagtatae

Sinu-sino ang maaaring magkaroon ng Pulmonya?

Walang tiyak na edad ang maaaring magkaroon ng Pulmonya gayunman, may dalawang pangkat ng edad ang may malaking posibilidad na magkaroon ng Pulmonya:

* Sanggol na 2 taong gulang pababa

* 65 taong gulang pataas

Diagnosis

     Ang doktor ay kukuha ng medical history at magsasagawa ng pisikal na eksaminasyon. Habang sinusuri, ang doktor ay makikinig sa dibdib gamit ang istetoskop. Ang course breathing (magaslaw na paghinga), crackling sounds (pagkaluskos), wheezing at paghina ng tunog ay maaring magpahiwatig ng pulmonya.

     

     Upang makumpirma ang sakit, ang chest x-ray ay karaniwang kinukuha. Ang mga x-ray ay magpapakita ng lugar sa baga na apektado ng pulmonya. Pagsusuri ng dugo ay maaring gawin at sample ng plema ay maaring ipadala sa laboratoryo upang suriin.

Paggamot

Kung hindi malubha at hindi kailangang pumunta sa ospital:

* Antibiotics (tablets)

* Gamot pangtanggal ng sakit (pain relieving)

* Paracetamol para sa lagnat

* Pahinga

Kung malubha at kailangang magpunta sa ospital:

* Antibiotics (swero)

* Oxygen therapy

* swero

* Physiotherapy

Komplikasyon ng Pulmonya

Bakterya sa dugo (bacteremia). Ang bakterya na pumasok sa ugat mula sa iyong baga ay maaring maikalat ang impeksiyon sa iba pang bahagi ng katawan, potensyal na nagiging dahilan ng pagkasira ng iba pang organ.

Maga sa baga. Ang pamamaga ay  nangyayari kung ang nana ay nabuo sa lukab (cavity) sa baga. Ang pamamaga ay kadalasang ginagamot ng antibiotics. Minsan, isinasagawa ang operasyon o pagalis ng tubig sa baga gamit ang mahabang karayom o tubo na inilalagay sa maga upang maalis ang nana.

Akumulasyon ng tubig sa paligid ng baga (pleural effusion). Ang pulmonya ay maaaring maging sanhi ng pagdami ng tubig sa baga at lukab sa dibdib (chest cavity-pleura). Kung ang tubig ay naging impeksiyon, kailangan itong matangal gamit ang chest tube o operasyon.

Hirap sa paghinga. Kung ang iyong pulmonya ay malala at matagal na, maaari kang magkaroon ng problema sa paghinga. Maaaring kailangan mo nang pumunta sa ospital at gumamit ng mechanical ventilator habang ang iyong baga ay pinapagaling.

Paano maiiwasan ang pulmonya?

* Huwag manigarilyo.

* Iwasang makisalamuha sa mga taong may impeksiyon na may posibilidad na maging pneumonia.

* Iwasan ang mga taong may sipon, trangkaso at iba pang sakit sa baga.

* Kung hindi pa nagkaroon ng tigdas o bulutong, kung hindi napabakunahan para sa mga sakit na ito, umiwas sa mga taong may ganitong karamdaman.

* Laging maghugas ng kamay.

* Magpabakuna.

Sanhi ng Pneumonia

Community-acquired pneumonia - ito ang pinakakaraniwang uri ng pneumonia. Ito ay makukuha sa labas ng ospital at iba pang health care facility. Sanhi ng:

*Bakterya, tulad ng Streptococcus pneumoniae. Nakukuha kapag may sipon at trangkaso. Naaapektuhan nito ang isang lugar ng baga at ang tawag sa kondisyon na ito ay lobar pneumonia.

*Bacteria-like organisms, tulad ng Mycoplasma pneumoniae. Ito ay nagdudulot ng:

*Mikrobyo, sanhi ng sipon at trangkaso. Ito ang pinakakaraniwang sanhi ng pneumonia sa mga batang may gulang na 2 pababa. Ang viral pneumonia ay hindi malalang klase ng pneumonia pero kapag ito ay sanhi ng isang influenza virus tulad ng sudden acute respiratory syndrome (SARS), ito ay magiging isang malubhang karamdaman.

* Fungi, na karaniwang makikita sa lupa. Itong uri ng pneumonia na ito ay karaniwan sa mga taong mahina ang immune system.

Hospital-acquired pneumonia - ito ay isang bacterial infection na nakukuha sa loob ng 48 oras o higit pa matapos maospital sa ibang kadahilanan. ito ay maaaring maging seryoso dahil ang bakterya na nagdudulot nito ay maaaring lumalaban sa antibiotics.

Health care-acquired pneumonia - Ito ay isa bacterial infection. Ang mga taong maaaring makakuha nito ay yung mga ginagamot sa outpatient clinics at yung mga nangangailangan ng matagal na panggagamot tulad ng kidney dialysis. Tulad ng hospital-acquired pneumonia, ito ay maaaring sanhi ng bakterya na lumalaban sa antibiotics.

Aspiration pneumonia - Ito ay nakukuha sa paglanghap ng pagkain, inumin, suka o kaya'y laway sa baga. 

Photos from Google